وحی (قرآن)ازعناوین و موضوعات به کار رفته در آیات قرآن، وحی است. ۱ - معنای وحیوحى در لغت به معناى اشاره سريع است و به خاطر در برداشتن معناى سرعت وحى (سريع) گفته شده است و اين (وحى) گاهى با كلام است، به نحو رمزى و كنايه، گاهى به صورت صداى مجرد از تركيب، گاهى هم به وسيله اشاره كردن با بعضى از اعضاى بدن و بعضى وقتها هم با نوشتن و كتابت است. وحى در قرآن به معناى لغوى (اشاره خفىّ) و به معناى ارتكاز غريزى فطرى و به معناى الهام نفسى و نيز به معناى وحى رسالى به كار رفته است. وحى رسالى كه تفاوت چندانى با معناى لغوى‌اش در اعلام خفى بودن ندارد عبارت است از رابطه غيبى بين خدا و پيامبرش كه سه گونه است: ۱. القاى در قلب و افكندن در دل پيامبر؛ ۲. سخن گفتن از پس پرده به وسيله ايجاد صدا در هوا، به گونه‌اى كه پيامبر بشنود، ولى شخص متكلّم را نبيند؛ ۳. فرستادن فرشته وحى براى رساندن آن (وحى) به پيامبر، چه پيامبر او را ببيند چه نبيند، ولى سخن او را مى‌شنود. [۲]
تلخيص التمهيد، ج ۱، ص ۱۰- ۱۶.
در اين عنوان فقط وحى رسالى مورد بحث است و آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از «وحى» و مشتقّات آن و يا «ما انزل اللّه» و ... استفاده شده است. وحى به معناى ارتكاز غريزى فطرى و به معناى الهام نفسى در عناوین «غریزه» [۳]
به مقاله غریزه (قرآن) رجوع شود.
و «الهام» [۴]
به مقاله الهام (قرآن) رجوع شود.
آمده است.امام خمینی در برخی آثار خود درباره فهم حقیقت وحی و کیفیت آن، و اینکه ادراک آن برای افراد عادی امکان‌پذیر نیست؛ بلکه جز انبیا و اولیای الهی نمی‌توان آن حقیقت وحی را درک کرد به اعتقاد ایشان کیفیت وحی و انزال کتب بر پیامبران، از علوم عالی ربانی است که کمتر کسی می‌تواند عمق آن را دریابد. امام خمینی در برخی از بیانات خود با تفصیل بیشتری درباره تبیین وحی و امکان شناخت آن پرداخته و با استناد به برخی آیات الهی به چگونگی وحی و نزول کتاب به وجهی که موافق برهان و بدون منافات با تنزیه حق از هرگونه تغییر و حدث، اشاره کرده و معتقد است اسرار به ودیعه نهاده شده در این قرآن که اشاره به چگونگی وحی و قرب رسول خدا و مقام «تدلی» و مقام «قاب قوسین» و مقام «او ادنی» دارد، اسراری که به فکر هیچ بشری نمی‌رسد. ایشان درضمن تفسیر سوره قدر به تبیین کیفیت وحی و حقیقت آن با رویکرد عرفانی پرداخته و با فرق گذاشتن بین شناخت علمی و شناخت شهودی بر این باور است که دو گونه شناخت از وحی امکان‌پذیر است. در معرفت عقلی و فلسفی فقط می‌توان به شمّه‌ای از این پدیده پی برد، ولی در شناخت شهودی و عرفانی، آدم می‌تواند با خود واقعیت ارتباط برقرار کند. ازاین‌رو در‌اندیشه عرفانی امام خمینی برای شناخت حقیقت وحی، باید آن را تجربه کرد و با علم حضوری بدان دست یافت، بدین معنا که انسان باید از عوالم امکانی و تاریک طبیعت و دنیا خارج شود و به مقام فنا فی الله برسد و از حالت جذبه و فنا نیز درنهایت به بقا بالله و فی الله ترقی کند. وحی اشراق و افاضه حق‌تعالی است و برای اینکه چنین افاضه‌ای تحقق یابد، شخص باید ریاضت‌هایی را متحمل شود تا شایستگی رسیدن به چنین مقامی را به دست آورد. بنابر نظر ایشان وحی یک امر عقلی، نظری و اکتسابی نیست تا از طریق برهان دست‌یافتنی باشد. ایشان معرفت عقلی حاصل از وحی و کلام الهی را معرفت تام می‌داند که هرکسی به آن دسترسی ندارد، بلکه تنها کسی که به نیروی برهان و نور ایمان متصف شود، با آن دست می‌یابد. [۱۰]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۲۹۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - عناوین مرتبطابلاغ وحی (قرآن)، اخلال در وحی (قرآن)، ادعای وحی (قرآن)، اذن در وحی (قرآن)، استماع وحی (قرآن)، استمرار وحی (قرآن)، استهزای وحی (قرآن)، انتظار وحی (قرآن)، انقطاع وحی (قرآن)، ایمان به وحی (قرآن)، باز پس‌گیری وحی (قرآن)، پیروی از وحی (قرآن)، پیشینه وحی (قرآن)، تبلیغ وحی (قرآن)، تثبیت وحی (قرآن)، تصدیق وحی (قرآن)، تعالیم وحی (قرآن)، تکذیب وحی (قرآن)، تلاوت وحی (قرآن)، تلقی وحی (قرآن)، جدال درباره وحی (قرآن)، حقانیت وحی (قرآن)، خشوع در برابر وحی (قرآن)، خیریت وحی (قرآن)، درخواست وحی (قرآن)، دریافت وحی (قرآن)، سکوت هنگام وحی (قرآن)، شک به وحی (قرآن)، صدای وحی (قرآن)، عظمت وحی (قرآن)، فلسفه وحی (قرآن)، فهم وحی (قرآن)، کفر به وحی (قرآن)، مبدأ وحی (قرآن)، محافظت از وحی (قرآن)، مدعیان وحی (قرآن)، ملائکه وحی (قرآن)، نزول وحی (قرآن)، نقش وحی (قرآن)، واسطه وحی (قرآن)، وحی به آسمان (قرآن)، وحی به حواریون (قرآن)، وحی به زمین (قرآن)، وحی به زنبور (قرآن)، وحی به مادر موسی (قرآن)، وحی در رؤیا (قرآن)، وحی در کودکی (قرآن)، وحی و قرآن (قرآن)، یهود و وحی (قرآن). ۳ - پانویس
۴ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۲، ص۲۲۴، برگرفته از مقاله «وحی» • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |